Een kleurencirkel, ook wel een kleurenroos of kleurenwiel genoemd, is een cirkel waarin de hoofdkleuren rondom op gelijke afstand van elkaar worden geplaatst. Tussen de kleuren langs de omtrek van de cirkel worden alle kleuren of tinten geplaatst die met deze hoofdkleuren kunnen worden gemaakt.
Ook word de oppervlakte van de cirkel vaak onderverdeeld vanaf de kern naar de buitenrand als van het patroon van een verdeelde taart.
![]()
KLEURENCIRKEL definitie
Een cirkel met rondom op gelijke afstand verdeelde hoofdkleuren met tussenliggende tinten.
Verschillende kleurencirkels
Er bestaan verschillende soorten kleurencirkels. Ze verschillen in onderverdeling, aantal hoofdkleuren en het aantal tinten. Dit is afhankelijk van de theorie van de kleurenleer of het kleurensysteem dat word gehanteerd in het toepassingsvlak.
De Kleurencirkel van Johannes Itten
De meest gebruikte kleurencirkel in de moderne kunst is de kleurenroos van Johannes Itten. Deze is twaalfdelig en heeft drie hoofdkleuren.
De gebruikte hoofdkleuren zijn hier geel, rood en blauw. Daartussen staan de menkleuren, de seccundaire kleuren genaamd, namelijk oranje, paars en groen.
Zoals Johannes Itten zelf zei kun je deze twaaldelige kleurenroos eigenlijk blijven opsplitsen tot je een kleurencirkel verkrijgt waarvan de kleuren naadloos in elkaar overvloeien.
De Kleurencirkel van chevreul
De rozet van Chevreul is een circel met 72 tinten. Deze tonen een gelijdelijke overgang.
De kleurencirkel van Newton
De kleurencirkel van Newton was berust op zeven hoofdkleuren die werden ingedeeld naar de verhouding van de muzikale toonladder.
Moderne kleurencirkels
De NCS kleurencirkel
De NCS- kleurencirkel telt 40 kleuren en heeft 4 hoofdkleuren: geel, rood, blauw en groen. Deze word zeer vaak gebruikt in de interieursector.
De CMY kleurencirkel
In het subtractief mengsysteem word steeds gebruik gemaakt van het kleurensysteem CMY, wat staat voor de hoofdkleuren Cyaan, Magenta en Yellow (primair geel). Dit kleurenmengsysteem heeft zeer ruime mogelijkheden.
De RGB kleurencirkel
De RGB kleurencirkel heeft ook 3 hoofdkleuren, maar deze zijn Rood, Groen en Blauw. Dit systeem heet men het additief kleurensysteem en betreft het mengen van "eigen kleuren". Deze toepassing word gebruikt bij de ontwikkeling van beeldschermen en kleurtoepassingen in HTML en andere computersoftware.
Hulp om kleuren te mengen
Door schilders word vaak gebruik gemaakt van het kleurenwiel, een kartonnen schijf met indicaties om kleuren te mengen. Je kunt er niet alleen op aflezen welke kleur je bekomt bij het onderling mengen, maar ook welke kleur je bekomt bij het mengen met zwart of wit.
© Vlaams Cultuurnet
